CHOROBY WINOROŚLI

Od jakiegoś czasu bawię się uprawą winorośli i przez te lata udało mi się nieco poznać dolegliwości jakie na winnych krzewach mogą się pojawić. 

Tak naprawdę nie jest tego specjalnie wiele i zachęcam wszystkich by też nauczyli się rozpoznawać typowe objawy zamiast bez sensu lać ciężką chemią, która w niektórych przypadkach i tak nic nie pomoże.

Ważne też jest, aby nie wyciągać przedwczesnych wniosków dotyczących przyczyny problemu i pamiętać, że w tym samym czasie może występować na krzewie więcej niż jedna choroba.

foto. Mączniak prawdziwy i rzekomy występujący równocześnie.

Co warto wiedzieć na początek ? 

• Podstawowe choroby winorośli to: szara pleśń, mączniaki, czarna zgnilizna i na nich na początek warto się skupić.
• Mączniaki są dwa: rzekomy i prawdziwy i na dodatek środki działające na jednego nie zwalczą tego drugiego i odwrotnie.
• Nie każde gnicie jagód to szara pleśń a jeśli już to walkę z nią warto zacząć dużo wcześniej niż się objawi, czyli już w fazie kwitnienia. 
• Jak rozróżnić objawy szarej pleśni od kwaśnej zgnilizny pisałem TUTAJ
• Nie każde uszkodzenia młodych liści to objawy choroby czy żerowania szkodników lecz czasem są to uszkodzenia mrozowe pąków.
• Obecność na liściach podejrzanych plam z białym filcem po spodniej stronie to nie koniecznie mączniak lecz np. żarłoczny szpeciel pilśniowiec (zdjęcia na blogu w zakładce SZKODNIKI). 
• Większość chorób można uniknąć (lub je minimalizować) poprzez właściwe zabiegi pielęgnacyjne przy krzewach (odpowiednie cięcie, redukowanie liści, kwiatostanów, doświetlanie gron, zwiększanie przewiewności krzewu).
• Często objawy na liściach to nie choroba, lecz niedobory niektórych pierwiastków, które też nie należy bagatelizować ale opryski chemiczne tu nie pomogą.

By trochę temat zgłębiania wiedzy początkującym ułatwić poniżej opisy podstawowych chorób winorośli i (chyba najbardziej przydatne) zdjęcia objawów. Część zdjęć jest moja, część zaczerpnięta z internetu.  

Przy identyfikacji objawów korzystałem też z fachowej wiedzy zamieszczonej w książce J.Mazurka "Ochrona winorośli".

   

Najłatwiej zidentyfikować objawy chorobowe bazując na czyichś obserwacjach czy zdjęciach. Poniżej kilka przydatnych odsyłaczy gdzie znajdziecie sporo ciekawych porad dotyczących identyfikacji i środków zaradczych:

E-phytia (identyfikator chorób)

Grape and Wine Institute

Klinika roślin

drAGRECOL

MĄCZNIAK PRAWDZIWY (Oidio, Powdery mildew) Czynnik sprawczy: grzyb Uncinula necator

OBJAWY:

• liście (bladozielone plamy do kilku milimetrów średnicy o matowej powierzchni, pojawiające się na obu stronach liścia, z czasem pokrywające się białym nalotem)
• pędy (porażone tkanki stają się brązowo-czarne, a w okresie spoczynku rośliny przebarwiają się na czerwono-brązowo)
• jagody (brudnobiały nalot pylącej grzybni, która może ciemnieć pod koniec sezonu)
• grona (kruchość i łamliwość szypułek i ogonków przy gronach)

UWAGA: Jagody, porażone przed osiągnięciem maksymalnej wielkości, mogą ulegać głębokim pęknięciom z powodu zahamowania wzrostu skórki i rozrastania się miąższu.

WARUNKI ROZWOJU:

• zakres temperatur od 6 do 35°C z optimum przy 20-25°C
• wysokie wartości wilgotności względnej (minimum ≥ 20%)

UWAGA: Wilgotność liści i opady ogólnie stanowią czynnik ograniczający rozwój choroby. 

OKRES ZAGROŻENIA:

ZALECENIA:

• Prowadzić obserwację od maja do lipca gdyż wtedy krzewy są najbardziej narażone na infekcję
• Stosować zbilansowanie nawożenie azotem gdyż nadmiar tego składnika zwiększa ryzyko infekcji.
• Zwiększać przewiewność krzewu poprzez usuwanie zbędnych latorośli i liści.
• W sytuacjach dużej presji chorobowej wskazana jest wczesna interwencja (już w fazie 2-3 liść) zmniejszająca obecność inokulum grzybiczego.
• Należy także zwalczać późne infekcje, aby następnej wiosny nie powodować wczesnego rozwoju dużej ilości inokulum.

UWAGA: Grzyb może zimować wewnątrz uśpionych pąków winorośli; z których w okresie ich pękania następuje rozwój grzybni.

ŚRODKI OCHRONY:

• w okresie pękania pąków zalecany oprysk preparatami z siarką a w przypadku dużej presji choroby w roku poprzednim środkami układowymi
• specyficzne antyoidy, takie jak IBS (inhibitory biosyntezy steroli), strobiluryny, benzofenony, karboksyamidy itp. (od okresu zawiązywania owoców do fazy dojrzewania)
• olejek pomarańczowy i węglan/wodorowęglan potasu mogą wzmocnić efekt działania siarką
• do stosowania w Polsce dopuszczonych jest szereg środków zawierających cyflufenamid,  fluopyram, penkonazol.

ZDJĘCIA:

foto. Mączniak prawdziwy na jagodach i liściach.

foto. Mączniak prawdziwy na jagodach i pędach (ephytia).

Mączniak prawdziwy na zdjęciach

MĄCZNIAK RZEKOMY(Peronospora, Downy mildew) Czynnik sprawczy: grzyb Plasmopara viticola

OBJAWY:

• liście (na górnej stronie liści chlorotyczne, często oleiste i prześwitujące plamy, w układzie mozaikowym ograniczonym naczyniami blaszki liściowej, na dolnej stronie liścia, biały, gęsty, mączysty nalot).
• kwiatostany (brązowieją i zasychają, a zawiązki jagód pokrywają się białym nalotem zarodnikującego grzyba)
• jagody (stają się matowe, potem szarozielone - odmiany o jasnych owocach, lub różowo-czerwone - odmiany o ciemnych owocach, a na koniec brązowieją i opadają, w przypadku silnych infekcji jagody mogą ulegać marszczeniu)

W warunkach niekorzystnych dla rozwoju mączniaka, kiedy jest sucho, plamy na liściach zasychają i przebarwiają się na czerwono, czasem na brązowo.

Zainfekowane owoce nie miękną, ani nie pokrywają się grzybnią. Z czasem stają się matowe i ciemnieją, twardnieją i opadają. Z czasem z całego grona zostaje tylko kilka jagód.  

WARUNKI ROZWOJU:

• średnia temperatura dobowa ≥ 10°C, opady w ostatnich 24-48 godzin ≥ 10 mm i obecność pędów co najmniej 10cm
• w optymalnej temperaturze 19-24°C okres inkubacji trwa około 5 dni, a w temperaturze 10°C około 15 dni
• w okresach potencjalnej infekcji temperatura minimalna jest praktycznie zawsze osiągalna więc infekcje mogą również rozpocząć się w przypadku opadów poniżej 10mm.

UWAGA: Wilgotność liści i opady ogólnie stanowią czynnik ograniczający. 

Często przy ochronie do określenia początku potencjalnej infekcji stosuje się SYSTEM 10:10:24 (10mm opadu, temperatura powyżej 10°C przez 24 godziny).

OKRES ZAGROŻENIA:

ZALECENIA:

• W okresach największej podatności na infekcję (nawracające deszcze) zalecana jest wczesna interwencja - co najmniej jeden oprysk przed kwitnieniem.
• W latach ze szczególnie wysoką presją patogenu zalecane jest także stosownie ochrony pod koniec sezonu celem zapewnienia dobrego zdrewnienia pędów.
• Używanie produktów wieloobszarowych w okresach najbardziej sprzyjających infekcji.
• Unikać nadmiernego nawożenia azotem sprzyjającego rozwojowi choroby.

ŚRODKI OCHRONY:

• miedź jest nadal głównym produktem użytkowym w rolnictwie ekologicznym. Fundamentalne znaczenie w celu jej ograniczenia wykorzystania i maksymalizacji skuteczności ma odpowiedni wybór receptury zgodnie z trendem presji i pogody biorąc pod uwagę szybkość działania i trwałość środka (wodorotlenek, mieszanka bordowska,  tlenek miedzi).
• przed silnymi i powtarzalnymi okresami deszczu aby ograniczyć ich wymywanie używaj produktów zawierających krzem. Krzem inkrustuje ścianę komórkową usztywniając ją. Tworzące się w wierzchniej warstwie skórki kryształy krzemu rozpraszają również światło słoneczne pozwalając na jego lepszą penetrację w głąb liścia podnosząc wydajność fotosyntezy.
• można posiłkować się też substancjami podnoszącymi odporność, takimi jak np.: laminaryny, ekstrakty drożdżowe, chitosan czy skrzyp polny
• do stosowania w Polsce dopuszczonych jest szereg środków zawierających ametoktradynę, azoksystrobinę, folpet, dimetomorf, cerewisan (wycofane zostały środki zawierające mankozeb)

 

ZDJĘCIA:

foto. Infekcja mączniaka rzekomego na górnej i dolnej stronie liścia.

foto. Infekcja mączniaka rzekomego na jagodach.

foto. Mączniak rzekomy na jagodach (ephytia).

Mączniak rzekomy na zdjęciach

SZARA PLEŚŃ (Botrytis cinerea, Gray mold) Czynnik sprawczy: grzyb Botrytis cinerea

OBJAWY:

• liście (brązowe, różnej wielkości plamy, które z reguły otoczone są ciemniejszą obwódką)
• kwiatostany (infekcja podczas kwitnienia)
• jagody (w fazie dojrzewania poziom infekcji zwiększa się wraz z poziomem cukru, jagody brązowieją i pokrywają się szarym nalotem)

Na niedojrzałych jagodach objawy obserwuje się bardzo rzadko. Jest to związane z wysoką koncentracją środków odpornościowych, oraz niską zawartością cukru. Poziom infekcji zwiększa się w miarę nabierania przez jagody cukru, który stanowi dla szarej pleśni niezbędną do rozwoju pożywkę. 

Poniżej na zdjęciach szara na odmianie ciemnej (Agat Doński). Charakterystyczne są skupiska białej pleśni widoczne na tle ciemnych jagód. 

WARUNKI ROZWOJU:

• infekcja pierwotna podczas kwitnienia:
  - duża wilgotność
  - temperatura nie ma tutaj większego znaczenia a infekcja następuje już powyżej 10°C
• infekcja wtórna podczas dojrzewania:
  - brak przewiewu w okolicach gron
  - temperatura optymalna to 15-20°C
• zwilżenie liści przez 15-18 godzin

OKRES ZAGROŻENIA:

ZALECENIA:

• ochronę przed szarą pleśnią należy rozpocząć już w fazie kwitnienia uniemożliwiając infekcji kwiatostanów
• stosować można ochronę profilaktyczną w początkowej fazie kwitnienia, lub interwencyjną pod koniec kwitnienia
• na dojrzałych jagodach należy stosować ochronę profilaktyczną, lub interwencyjną po zaobserwowaniu pierwszych objawów
• zapewnić dobre przewietrzanie i nasłonecznienie krzewów i gron
• starannie odchwaszczać plantację
• unikać nadmiernego nawożenia azotem sprzyjającego rozwojowi choroby

ŚRODKI OCHRONY:

• do stosowania w Polsce dopuszczonych jest szereg środków zawierających pirymetanil, cyprodynil, fludioksonil, pirymetanil, fluopyram, tebukonazol, cerewisan (najbardziej popularnym który sam stosuję jest Switch 62,5 WG)

ZDJĘCIA:

foto. Szara pleśń na jagodach.

foto. Szafa pleśń na jagodach i liściach (ephytia).

Szara pleśń na zdjęciach

NEKROZA KORY (Excorise, Phomopsis) Czynnik sprawczy: grzyb Phomopsis viticola

OBJAWY:

• liście (pojawiają się małe, jasnozielone lub chlorotyczne nieregularne plamki z wyraźnie ciemniejszymi środkami)
• pędy (na porażonych jednorocznych pędach pojawiają się początkowo ciemnobrązowe kropki, które z czasem stają się czarne, szybko przekształcają się w podłużne pęknięcia)
• grona i jagody (porażone owoce brązowieją i stają się gumowate, a na ich powierzchni również mogą być widoczne piknidia)

UWAGA:

Wzrost pędów sprzyja podłużnemu pękaniu tkanek w porażonych miejscach. W miarę rozwoju choroby pękająca kora oddziela się od pędu wąskimi pasami. Najwięcej uszkodzeń pojawia się na 3-6 dolnych międzywęźlach. Po zdrewnieniu pędów na ich powierzchni w sprzyjających warunkach tworzą się czarne owocniki grzyba (piknidia) o średnicy od 0,2 do 0,4 mm. 

• silne porażenie krzewów doprowadza do zahamowania wzrostu
• porażone liście przestają rosnąć, a nawet opadają

WARUNKI ROZWOJU:

• wilgotność liści co najmniej 6 godzin i temperatura od 9 do 32°C (optymalna przy 20-25°C)
• podatność gron jest największa w okresie od kwitnienia przez kolejne dwa tygodnie

UWAGA: Klimat gorący i suchy jest niekorzystny dla przebiegu choroby.

OKRES ZAGROŻENIA:

ZALECENIA:

• W przypadku obecności choroby w latach poprzednich zalecane jest interwencyjne, profilaktyczne i wczesne (pędy o długości 2-5 cm) usuwanie porażonych pędów
• spalanie / eliminowanie zmumifikowanych gron i porażonej łozy

ŚRODKI OCHRONY:

• obecnie nie są znane skuteczne fungicydy o charakterze interwencyjnym, dlatego należy stosować wczesną ochronę profilaktyczną.
• ochronę rozpocząć należy we wczesnej fazie rozwoju, zaleca się wykonanie dwu oprysków, kiedy pędy mają 1cm długości a następny gdy mają 6-12cm.
• połączenie miedzi i siarki znacznie poprawia skuteczność zapobiegania nekrozie kory.
• do stosowania w Polsce dopuszczonych jest szereg środków zawierających cyprodynil i fludioksonil (najbardziej popularnym który sam stosuję jest Switch 62,5 WG).

ZDJĘCIA:

foto. Nekroza kory na pędach i jagodach (ephytia).

CZARNA ZGNILIZNA (Black rot) Czynnik sprawczy: grzyb Guignardia bidwellii

OBJAWY:

• liście (małe brązowe plamy z ciemniejszymi krawędziami i żółtą obwódką, tuż przy krawędzi plamki rozwijają się czarne owocniki grzybów - piknidia)
• pędy (owalne lub wydłużone ciemnobrązowe zmian, które mogą otaczać młode pędy i powodować zamieranie łodyg)
• grona i jagody (najpierw w postaci małych jasnobrązowych lub purpurowo-brązowych plam, a następnie martwica stale się rozszerza, aż cała jagoda stanie się ciemnobrązowa i zgnije tworząc zaschnięte mumie)

Szczególnie wrażliwe na porażenie są młode, nie w pełni dojrzałe organy. U mnie wystąpiła na liściach z pasierbu. Pozostałe starsze liście na krzewie nie nosiły objawów infekcji. Grzyb rozwija się tylko do 6 liścia licząc od góry pędu. Na porażonych liściach rozwijają się małe okrągłe, rudawe bądź w różnych odcieniach barwy kremowej plamki. W pełni rozwinięte plamy mogą mieć wielkość 3 do 7 mm, w ich obrębie można dostrzec małe, ciemne, nieco wzniesione brodawki (dobrze widoczne na zdjęciu z prawej). Są to owocniki grzyba piknidia. Jest to ważne cecha pozwalająca odróżnić objawy czarnej plamistości od innych chorób, jak chociażby od szarej pleśni.

Na porażonych jagodach choroba przebiega gwałtownie. Jasnobrązowe plamy, widoczne na początku porażenia szybko się rozwijają obejmując obwód całej jagody. Owoce ulegają mumifikacji w ciągu kilku dni i podobnie jak ma to miejsce na liściach pokrywają się masą ciemnych owocników (dobrze widoczne na zdjęciu poniżej).

WARUNKI ROZWOJU:

• zarodniki grzybów są przenoszone przez wiatr i deszcz
• młode liście są bardzo podatne na chorobę, wtedy gdy się rozwijają, gdy zakończą rozwój stają się odporne
• kiełkowanie i infekcja zarodników wymagają 24-godzinnej wilgotności liści w temperaturze 50°F
• w optymalnej temperaturze 70-80°F potrzeba tylko 6-7 godzin wilgoci, aby zarodniki wykiełkowały i zainfekowały zielone tkanki roślinne
• rozwojowi choroby sprzyjają ciepłe i deszczowe warunki pogodowe, zwłaszcza późną wiosną i wczesnym latem

UWAGA: 

Grzyb zimuje głównie w opadłych na ziemię zakażonych mumiach, może również zimować na chorych pędach, wąsach i liściach.

Zarodniki uwalniane z zainfekowanych liści mogą służyć jako wtórne inokulum do dalszej infekcji młodych jagód i innych tkanek przez cały sezon.

OKRES ZAGROŻENIA:

ZALECENIA:

• warunki sanitarne są pierwszą linią obrony i mają kluczowe znaczenie dla skutecznego zwalczania czarnej zgnilizny
• należy usuwać chore liście, pędy i mumie, które pozostały na winorośli i/lub spadły na ziemię, co może zmniejszyć poziom zimującego inokulum
• wczesną wiosną należy okopać krzewy, aby zakopać pozostałość organiczne leżące na ziemi by zapobiec uwolnieniu zarodników
• winorośl sadzić należy w miejscu, które zapewnia dużo słońca i dobrą cyrkulację powietrza. 
• poprzez odpowiednie cięcie należy zapewnić właściwą cyrkulację powietrza
• unikać należy nawadniania odgórnego
• należy usuwać zainfekowane owoce, gdy tylko zostaną wykryte w okresie wegetacji

ŚRODKI OCHRONY:

• właściwy czas stosowania fungicydów ma kluczowe znaczenie dla skutecznego zwalczania czarnej zgnilizny, ponieważ większość fungicydów ma działanie zapobiegawcze
• najskuteczniejsze jest stosowanie należy fungicydów ochronnych w terminie od krótko przed kwitnieniem do 4 tygodni po kwitnieniu
• usunięcie wszelkich źródeł czarnej zgnilizny w winnicach – resztek roślinnych, wysuszonych pędów i gron
• do stosowania w Polsce dopuszczone są środki zawierające penkonazol, lub mefentriflukonazol (najpopularniejszy który też stosuję to Topas 100 EC)

ZDJĘCIA:

foto. Czarna zgnilizna na jagodach i liściach.

foto. Czarna zgnilizna na jagodach i liściach (ephytia).

Czarna zgnilizna na zdjęciach

BIAŁA ZGNILIZNA (White rot) Czynnik sprawczy: grzyb Metasphaeria diplodiella, stadium konidialne Coniella diplodiella

OBJAWY:

• pędy (chore pędy zasychają i pokrywają się brązowym nalotem)
• grona i jagody (zainfekowane jagody przebarwiają się na jasnobrązowy kolor, marszczą i zasychają)

Infekcje mogą wystąpić już zaraz po kwitnieniu. Najczęściej jednak winorośl zaraża się w drugiej połowie lipca, rzadko już w czerwcu. 

WARUNKI ROZWOJU:

• Choroba rozwija się podczas wilgotnej pogody przy temperaturze 20-30°C, na uszkodzonych przez np. grad owocach

UWAGA: Ta choroba poraża głównie jagody uszkodzone przez gradobicia, ptaki czy osy. Infekcja masowa występuje podczas opadów atmosferycznych i ciepłej pogody. Choroba charakteryzuje się bardzo krótkim okresem inkubacji.

OKRES ZAGROŻENIA:

ZALECENIA:

• regularne usuwanie wszystkich uszkodzonych mechanicznie części rośliny
• ochrona dojrzewających owoców przed uszkodzeniami mechanicznymi (np. powodowanymi przez grad, ptaki, osy)
• konsekwentna i kompleksowa ochrona przed mączniakiem i skoczkami. Uszkodzenia jagód spowodowane tymi przyczynami są często bramą do zakażenia białą zgnilizną

ŚRODKI OCHRONY:

• zapobieganie infekcji zdrowych jagód poprzez wzmacnianie ich skórki środkami stymulującymi odporność 
• gdy pojawią się pierwsze objawy tej choroby winorośli, wykorzystujemy preparaty polecane do walki z mączniakiem rzekomym

ZDJĘCIA:

foto. Biała zgnilizna na jagodach (sygenta).

ANTRAKNOZA (Black spot) Czynnik sprawczy: grzyb Elsinoe ampelina

OBJAWY:

• liście (okrągłe lub nieregularne plamy od 1 do 5 mm średnicy z brązowymi lub czarnymi obwódkami)
• kwiatostany (nekrozy na rdzeniu grona i szypułkach są podobne do tych na latoroślach)
• pędy (nekrozy z fioletowo-brązowymi obrzeżami, które stopniowo stają się fioletowo-czarne)
• grona i jagody (ciemno fioletowe plamy na jagodach z wąską, ciemnobrązową lub czarną obwódką na obrzeżach. Z czasem stają się jasnoszare, aksamitne i mogą rozwijać się do miąższu, powodując pękanie owoców (całkowicie porażone owoce zasychają i po pewnym czasie tworzą mumie).

Infekcje pierwotne rozpoczynają się w okresie pękania pąków. Na porażonych liściach tworzą się brązowe plamy, dość często otoczone ciemną obwódką. Plamy mogą pojawiać się na całej powierzchni blaszki liściowej. 

Grzyb zimuje w postaci gęstych mas grzybni zwanych sklerocjami w zainfekowanej tkance drzewiastej. Wiosną, gdy warunki są odpowiednie, te zimujące struktury wytwarzają obfite konidia, które są przenoszone na młode tkanki przez rozbryzgi deszczu. Uszkodzenia na tkance łozy konidia mogą wytwarzać przez cały sezon, powodując powtarzające się okresy infekcji, gdy tylko warunki są sprzyjające (wystarczająca wilgotność).

WARUNKI ROZWOJU:

• dużo opadów i wysoka wilgotność powietrza
• wymagany czas zwilżenia do zainfekowania liści wiosną mieści się w zakresie 7-10 godz. w temperaturze 12°C, a latem – 3-4 godz. w temperaturze 21°C

UWAGA: Na nowopowstałych plamach konidia pojawiają po upływie 14 dni w temperaturze 12°C, a w temperaturze 21°C po ok 5 dniach. Mogą przemieszczać się podczas deszczowej i wietrznej pogody do 7 m.

OKRES ZAGROŻENIA:

ZALECENIA:

• ograniczyć nawożenie azotowe
• należy prowadzić prawidłowe cięcie krzewów
• rygorystycznie usuwać z winnicy wszelkie organiczne resztki krzewów, które mogą być miejscem zimowania grzybni
• inokulum można zredukować poprzez usunięcie całej zainfekowanej tkanki drzewiastej wczesną wiosną w ramach normalnego przycinania

ŚRODKI OCHRONY:

• brak zarejestrowanych preparatów do zwalczania choroby. 
• niektóre fungicydy stosowane przeciwko mączniakowi rzekomemu ograniczają także antraknozę winorośli.

ZDJĘCIA:

foto. Antraknoza na liściach i jagodach.

foto. Antraknoza na jagodach i pędach (ephytia).

Antraknoza na zdjęciach

PESUDOPEZIZA (Rotbrenner) Czynnik sprawczy: grzyb Pseudopeziza tracheiphila

OBJAWY:

• liście (na powierzchni blaszek liściowych odmian winorośli o jasnych owocach żółtozielone plamy a na liściach odmian o ciemnych owocach plamy przybierają barwę od jaskrawoczerwonej do czerwono-brązowej)
• kwiatostany (zasychanie szypułek jagód i bocznych rozgałęzień, bez porażenia głównej osi owocostanu)
• grona i jagody (przestrzelone grona, w których wiele jagód nie dorasta do naturalnej wielkości)

UWAGA: Zasychające plamy na liściach otaczają się wąską, żółtawą lub czerwonawą obwódką, która rozgranicza nekrotyczną plamę od zielonej części liścia. Występowanie obwódki jest  charakterystycznym objawem dla tej choroby.

WARUNKI ROZWOJU:

• częste opady (zwłaszcza w kwietniu i maju)
• uwarunkowania glebowe i zaopatrzenie w wodę, powodujące przejściowy stres winorośli

OKRES ZAGROŻENIA:

ZALECENIA:

• grzyb zimuje w zainfekowanych liściach winorośli leżących na ziemi
• należy usuwać porażone liście jesienią, gdyż mogą być one źródłem infekcji w następnym sezonie.
• kontrola krzewu od momentu, gdy młode latorośle osiągną długość ok. 10 cm

ŚRODKI OCHRONY:

• brak zarejestrowanych preparatów do zwalczania choroby

ZDJĘCIA:

foto. Pseudopeziza na liściach (BASF).

RAK BAKTERYJNY/GUZOWATOŚĆ WINOROŚLI (Crown gall) Czynnik sprawczy: bakteria Agrobacterium vitis

OBJAWY:

• liście (kolor przypominający niedobór azotu, podwinięcie się blaszek liściowych, które z ogonkiem zaczynają tworzyć kąt ostry)
• zdrewniałe pnie i latorośle (szaro-białe guzy które następnie brunatnieją, pokrywając się warstwą tkanki korkowej, tworząc charakterystyczne narośla)

UWAGA: Pierwszym symptomem choroby mogą być przebarwienia liści na czerwono pojawiające się już latem (nie związane np. z niedoborami niektórych składników pokarmowych).

Rozrastający się guz jest w stanie przerosnąć (zaobrączkować) cały pęd w ciągu jednego sezonu.

Bakterie Agrobacterium vitis łatwo mogą się przemieszczać z rośliny na roślinę wraz z sokiem podczas „płaczu łozy”, które jest intensywne szczególnie po cięciu wiosennym.

Rośliny mogą być porażone i nie wykazywać symptomów choroby nawet przez kilka lat. Aby doszło do zakażenia tkanki i zapoczątkowania procesu tworzenia się guzów konieczne jest jej mechaniczne uszkodzenie (np. narzędziami podczas prac pielęgnacyjnych, poprzez gradobicie, lub uszkodzenia mrozowe). Charakterystyczne dla sadzonek rozmnażanych poprzez szczepienie jest to, że guzy uwidaczniają się w miejscu zrastania zrazu z podkładką.

WARUNKI ROZWOJU:

• przyczyną infekcji mogą być uszkodzenia krzewów bądź mechaniczne, bądź mrozowe
• choroba szczególnie dotkliwa w regionach o zimnym klimacie

ZALECENIA:

• przeprowadzać cięcie krzewów jesienią (nie wiosną)
• sadzić rośliny szczepione na podkładkach odpornych na chorobę
• usuwać z plantacji porażone rośliny
• unikać mechanicznego uszkadzania roślin podczas prac pielęgnacyjnych
• często dezynfekować narzędzia podczas przeprowadzania cięcia
• zakładać plantacje wyłącznie ze zdrowych sadzonek, z zaufanego źródła
• okrywać rośliny na zimę, zmniejszając ryzyko pęknięć odmrozowych

ŚRODKI OCHRONY:

• jest to choroba winorośli, której na tym gatunku właściwie się nie zwalcza. Kiedy wystąpi konieczne jest usuwanie miejsc infekcji lub najlepiej całych roślin (wraz z jak największą podziemną częścią korzeniową). Po usunięciu krzewu zalecana jest wymiana gruntu i/lub jego dezynfekcja wapnem tlenkowym (80% CaO), oraz kilkuletnia kwarantanna miejsca usuniętego krzewu.
• nie ma skutecznych środków gwarantujących całkowite wyleczenie krzewu. Można próbować ratować krzew poprzez wycięcie chorych fragmentów łozy (ok 10 cm poniżej guzowatości)
• miejsce cięcia dobrze zabezpieczyć dodatkowo maścią ogrodniczą z dodatkiem miedzianu.

ZDJĘCIA:

foto. Rak bakteryjny na łozie (foto: GoodFruit, GroovingProduce.

Rak bakteryjny na zdjęciach