PRZYMROZKI

O tym jak ważne są temperatury w uprawie winorośli wie każdy winoogrodnik. Niejeden raz Zimna Zosia skosiła całe plony a i jesienny przymrozek we wrześniu czasem zakończył przedwcześnie wegetację późniejszych odmian uniemożliwiając im uzyskanie docelowych parametrów do winifikacji.

Prezentowane dane pochodzą z dwu lokalizacji:

miejscowość: Tarnów wysokość: 222 mnpm stok: wystawa południowa, nachylenie 10° gleba: żwirowo-piaszczysta lokalizacja: wśród zabudowy jednorodzinnej

miejscowość: Jodłówka, k.Tarnowa wysokość: 242 mnpm stok: wystawa północna, nachylenie 10° gleba: iłowo-gliniasta lokalizacja: wśród łąk i pól uprawnych

I. Przymrozki wiosenne

 Poniżej wykresy obrazujące jak to wygląda w mojej lokalizacji czyli na polskim biegunie ciepła.

Temperatury ostatnich lat od pierwszego kwietnia do połowy maja.

W mojej lokalizacji po kilku latach uprawy wynika jedno - najbardziej istotne jest ustrzeżenie się przymrozków wiosennych, które niestety z dużą regularnością nawiedzają Polskę na początku maja. To właśnie tzw. "zimna zośka" i "zimni ogrodnicy". W ciągu ostatnich kilku lat niestety co roku notuje straty na wykresie to widać:

• 2015-04-30 zniszczeń na winnicy ok 80% (wszystkie sadzonki odbiły). 
• 2016-04-23 zniszczeń na winnicy ok 80% (kilka nowych nasadzeń już niestety nie odbiło)
• 2020-05-23 zniszczeń na winnicy przy domu brak, na działce ok 70% (kilka nowych nasadzeń już niestety nie odbiło) - najpóźniejsze tak duże przymrozki odkąd prowadzę pomiary. >>RELACJA<<
• 2022-05-13 mróz do ziemi wyciął mi większość przerobówek, 100% straty i brak owocowania na odmianach Muscaris, Pinot Noir Precose, Jutrzenka. Regent uszkodzenia 50%, Solaris 30%. >>RELACJA<<
• 2023-04-28 bardzo wczesny atak mrozu w dodatku nie zapowiadany zaskoczył mnie już 28 kwietnia kiedy to w nocy zanotowałem -2,5C, na dodatek poprawka przyszła dwa dni później i kolejne -2,5C dobiło to co nie załatwił pierwszy atak. Przetrwały górne pąki na przerobówkach, deserówki w większości straciły większość pąków. >>RELACJA<<
• 2024-04-26 rozhartowane w zimie krzewy i jedna styczniowa noc z temperaturą -23C spowodowała wymrożenie wszystkiego powyżej linii śniegu. Ataki mrozu w kwietniu tylko dobiły to co nie załatwiła zima. Kilka krzewów niestety już nie odbiło. >>RELACJA<<

Czasem jedna noc z temperaturami około -2/-3C powoduje że większość nasadzeń jest w mniejszym lub większym stopniu przymrożona. Oczywiście winorośl odbija i nawet owocuje z pąków zapasowych jednak straty zawsze są spore. A nawet gdy wydaje się że tym razem się udało, późniejsze rozwijanie liści dobitnie pokazuje że jednak pąki zostały naruszone.

Jak może wpłynąć przymrozek na rozwijające się pąki pokazuje poniższy rysunek. 

Wpływ temperatury na winorośl w różnej fazie wzrostu.

Poniżej jeszcze dla przejrzystości pojedyncze wykresy jak to było w latach minionym.

2013: 2014:

2015: 2016:

2017: 2018:

2019:2020: 

2021:2022:

2023:2024:

Teoretycznie zimni ogrodnicy i zimna zośka to ostatnie daty w których można się spodziewać ochłodzenia. Dla ostatniego sezonu na skali nie widać przymrozku który przyszedł tak późno że nie objął go wykres, który pokazuje stały obszar w jakim porównuję poszczególne lata. Wiosna zdecydowanie na minus. Straty spore.

III. Okres letni

Jeśli przymrozki wiosenne jakoś przetrzymamy nie znaczy to wcale że już jest wszystko ok. To dopiero połowa sukcesu bo winorośl jeszcze musi dojrzeć. A by dojrzała wymaga odpowiedniego siedliska z odpowiednio wysokim parametrem SAT. 

Co to jest SAT i dlaczego jest istotny w uprawie piszę więcej TUTAJ

Okolice Tarnowa są dobrym miejscem do uprawy winorośli i teoretycznie nawet jedne z najpóźniejszych odmian w tym rejonie powinny dojrzewać. W praktyce wpływ na SAT mają jeszcze dodatkowe elementy o których warto pamiętać (np. osłonięte zbocza i tarasy o południowej wystawie, miejsca dobrze chronione przed wiatrem, ciepłe gleby, itp.). Dla takich lokalizacji wartość SAT może być nawet 200 do 400°C wyższa, niż średnia dla danego obszaru. Sumy aktywnych temperatur występujących w danym miejscu mogą w poszczególnych latach różnić się nawet o 100-200°C. Dlatego, aby zapewnić regularne dojrzewanie winogron należy przyjąć, że wieloletnia, średnia SAT powinna być o 100°C wyższa, niż wartość wymagana dla uprawianej odmiany winorośli.

II. Przymrozki jesienne

Temperatury ostatnich lat od pierwszego września do połowy października.

Przymrozki jesienne raczej nie są u mnie uciążliwe. Przyjazny klimat i wysoki SAT powodują że nawet późne odmiany "się wyrabiają" przed jesiennym ochłodzeniem. Jeśli chodzi o deserówki to nawet jeśli coś zostaje to są to najwyżej resztki Isabeli, która wisi tak długo jak pogoda pozwoli (nabiera wtedy rodzynkowego aromatu i redukuje kwasowość) a na koniec i tak ląduje w dymionie. 

Gorzej gdy przymrozek zakończy wegetację winogron przerobowych zanim te uzyskają swoje docelowe brixy (wymagany poziom cukru). Dlatego przy zakładaniu winnicy ważny jest odpowiedni dobór do siedliska, ale to już inna historia ;).

Poniżej jeszcze dla przejrzystości pojedyncze wykresy jak to było w latach minionych.

2013:2014:

2015: 2016:

2017:2018: 

2019:2020:

2021: 2022:

Wykres sam komentuje co się na jesieni działo. Niewielki przymrozek przyszedł późno ale nie znaczy że było super. To że nie było przymrozków to zasługa długiego okresu deszczowego co po pierwsze mocno nawilżyło glebę po drugie niestety dla odmian przerobowych skutecznie torpedowało ładne nabieranie cukru przez owoce. Dodatkowo opóźnienie startu wiosennego spowodowało że niektóre odmiany nie nadgoniły i nie dały rady wyciągnąć odpowiednio parametrów. Generalnie najgorszy rocznik jeśli chodzi o dojrzewanie odmian przerobowych.

IV. Mróz w zimie

I na koniec jeszcze coś o zimie, bo i ta czasem swe trzy grosze potrafi wtrącić. Każda odmiana charakteryzowana jest też parametrem mrozoodporności. Mrozoodporność większości odmian to jakieś -24/25°C i w naszych warunkach klimatycznych zapewnia to realne szanse na ich uprawę bez konieczności okrywania. Jednak pojawia się też wiele odmian których mrozoodporność jest znacznie niższa, często nawet poniżej 20°C. Są to odmiany dedykowane do uprawy pod osłonami lub do okrywania zimowego. Przy zakupie sadzonek warto i na ten aspekt zwrócić uwagę bo jeśli ktoś nie zamierza okrywać winorośli na zimę powinien postarać się o sadzonki o odpowiednio wysokiej mrozoodporności.

Jak okrywać winorośle ? - Najlepszy sposób to zabezpieczenie ziemią, czyli jesienne przycięcie, sprowadzenie winorośli na ziemię, i przysypanie całości 10cm warstwą gleby rodzimej. Jest to sposób sprawdzony i najbardziej niezawodny niestety wiąże się z pewnym nakładem pracy na jesień i na wiosnę.

Maksima mrozowe w ostatnich lat na przełomie roku.

Na powyższym wykresie widać kiedy pojawia się zagrożenie mrozowe w zimie. W mojej lokalizacji to przełom roku. Jednak zazwyczaj temperatury nie spadały poniżej -20°C, poza wyjątkiem na początku roku 2017, gdzie trafiła się jedna noc z temperaturą poniżej -24°C. 

To też jest dobra weryfikacja mrozoodporności odmian. Tzw. selekcja naturalna, która odmiany o niskiej mrozoodporności eliminuje z zimnych siedlisk gdzie sukcesywnie występują mocno ujemne temperatury.

Poniżej jeszcze dla przejrzystości pojedyncze wykresy jak to było w latach minionych.

Przełom 2020 i 2021 jak widać, chodź zapowiedzi niektórych prognoz wróżyły zimowy armagedon, nie odbiegała specjalnie od nomy. Dodatkowym atutem była gruba pokrywa śnieżna która ładnie zabezpieczyła dolne partie krzewów.

Styczeń roku 2024 przyniósł z kolei jedne z największych mrozów jakie zarejestrowałem. Zazwyczaj temperatury nie spadają u mnie poniżej -20C. Jedna styczniowa noc niestety zabiła wszystkie nieosłonięte pąki na krzewach (temperatura doszła do -23C). O skutkach dowiedziałem się dopiero na wiosnę gdy większość krzewów zaczęła odbijać od ziemi.